Video van de Rondleiding
Atlantikwall Wijk aan Zee:
Tijdens de tweede Wereldoorlog bouwden de Duitsers langs de hele Europese kust van Noorwegen tot Spanje de zogenaamde Atlantikwall, een 4500 km lange verdedigingslinie met bunkers, geschut en andere verdedigingswerken om de grenzen van het Duitse Rijk te bewaken.
De Festung IJmuiden
De haven van IJmuiden werd van groot strategisch belang geacht en daarom uitgebouwd tot een vesting. De Festung IJmuiden was rondom verdedigd en bestond uit een Seefront, Landfront en een Tiefzone. Van al deze onderdelen zijn in Wijk aan Zee nog restanten aanwezig. Er zijn in twee jaar tijd rond 1200 bunkers gebouwd, waarvan ca 90 in Wijk aan Zee. In en om Wijk aan Zee liggen nog ongeveer 70 bunkers deels onder het zand verborgen. De vereniging ‘Rondje Wijk aan Zee’ heeft een drietal bunkers in beheer. De Mammut Radarbunker V143 en het Mannschappenonderkomen M151, beide gelegen in W.N.63a in het Seefront. En de Küverbunker 451a (Küsteverteidigung) in W.N.122, gelegen in het Landfront bij de toenmalige grenspost (Sperre) aan de Zeestraat.
Bunkertypen:
In de rondleiding komen de volgende typen aan bod:
- 612 woonbunker
- keukenbunker (feldmässig)
- M152 commandobunker (van de MAA 201)
- M151 woonbunker
- Fl246 munitiebunker
- woonbunkers (VF en/of VF1a)
- V143 Mammut radarbunker
- uitzichttoren (van buiten)
- Küver 451a met muurtekeningen
- geschutsbatterijbatterij M473a en bedding 671SK
- gasontsmettingsbunker
In het vervolg worden de bunkers beschreven en wordt tevens aandacht geschonken aan de specifieke onderdelen en kenmerken van de bouwwerken.
Rondleidingen in Wijk aan Zee:
Elke 4e zondag van de maand organiseeert Rondje Wijk aan Zee speciale bunkerrondleidingen vanuit hotel Het Hoge Duin, Rijckert Aertszweg 50 te Wijk aan Zee. Dan wordt o.a. ook het hoofdkwartier (M.A.A.201) van de marine Seezielbatterijen onder het hotel bezocht. Vooraf wordt een presentatie gegeven. Aanvang 11.30 uur, duur ca.3 uur. Kosten 15 euro, inclusief consumptie. Tot 12 jaar 10 euro Deelname geschiedt op basis van individuele inschrijving en op eigen risico Op aanvraag zijn ook excursies voor groepen mogelijk. Aanmelden is verplicht via: atlantikwallwaz@gmail.com Voor meer informatie www.atlantikwall-wijkaanzee.nl Kijk ook op www.rondjewijkaanzee.nl en Facebook.
Advies bij warm weer: voldoende drinkwater meenemen.
Vanwege de verbouwing van Hotel het Hoge Duin, kunnen wij tijdelijk de bunkers onder het hotel niet bezoeken.
De rondleiding start nu vanuit Café de Zon voorstraat 54 Wijk aan Zee.
Data voor 2024
Vanwege de bunkerdag op 25 mei komt de rondleiding van 26 mei te vervallen
25 februari—24 maart—28 april— mei—23 juni—
25 augustus—22 september—27 oktober—24 november
Het hotel biedt apart een weekend-arrangement aan inclusief rondleiding, voor info zie de website van het hotel onder informatie.
3 juni is de klandelijke bunkerdag vanaf de dorpsweide.
Op de Landelijke Bunkerdag zijn alle bunkers langs de kust geopend voor bezoek, alsook van de Vesting IJmuiden en Wijk aan Zee. Nadere informatie volgt op de Website en Facebook.
De Landelijke Bunkerdag wordt gesponsord door : vfonds investeert in Vrede
Aanmelden is verplicht, men kan zich helaas niet spontaan aansluiten. De groepsgrootte is om reden van de beperkte ruimtes in de bunkers, gelimiteerd. Het minimumaantal deelnemers is 10.
Het slot-bezoek aan de bunker (Küver 451-a) met de unieke teksten en tekeningen is vervolgens facultatief en gezamenlijk.
De adressen om zich aan te melden zijn: atlantikwallwaz@gmail.com – info@rondjewijkaanzee.nl
De deelnemers krijgen vooraf digitaal een hand-out betreffende de excursie in Wijk aan Zee en een fotoboekje met bunkers in de Festung IJmuiden toegezonden als voorbereiding op de rondleiding.
Historie:
De Festung IJmuiden binnen de Atlantikwall: Na 1943 – de krijgskansen kantelden van offensief naar defensief (Stalingrad, Noord-Afrika, lucht-en zeeoorlog) – begon de Duitse bezetter serieus werk te maken met het versterken van de Nederlandse kust, als onderdeel van de Atlantikwall (4500 km van Noord-Noorwegen tot aan de Spaanse noordgrens in Frankrijk), tegen aanvallen vanuit zee. Widerstandsnesten, Stutzpunkten en Stutzpunktgruppen werden langs de kust gebouwd om een aanval vanuit zee te weerstaan. Een aantal plaatsen, in Nederland drie, werden bijzonder uitgebouwd: Festungen. Deze waren van groot strategisch belang (bijv. havens). IJmuiden kreeg deze status en Wijk aan Zee was er een onderdeel van. Een Festung was rondom verdedigd en bestond uit een Seefront, Landfront en een Tiefezone. Van al deze onderdelen is in Wijk aan Zee een groot aantal restanten aanwezig; deze rondleiding beperkt zich echter voornamelijk tot het Seefront. In het Seefront van IJmuiden en in het bijzonder WaZ, bevinden zich naast een op zee gerichte geschutsbatterij en een luchtafweerstelling, ook nog twee bijzondere complexen: het hoofdkwartier (M.A.A.201) van de Marine Seeziel-batterijen aan de kust van IJmuiden tot Scheveningen en een radaropstelling.
Complex Het Hoge Duin
In het hotel worden onderdelen van de M152 en M151 bekeken. De M152 was het hoofdkwartier waar informatie van en naar de kustbatterijen werd gecoördineerd. Het had geen woonfunctie, de manschappen woonden in 3 bomvrije (ständige) M151-ers rondom gelegen. De woonbunkers hadden geen toilet (!), die was elders in het complex.
Hitler had als soldaat/korporaal in WOI de verwoestende uitwerking van een gasaanval meegemaakt en wilde niet dat ‘zijn’ soldaten daar ook de gevolgen van zouden ondervinden. Behalve de dood werkt gas ook sterk demoraliserend. Daartoe gaf hij de opdracht bij de bouw van – veelal ständige – bunkers, dat dezen een gasvrije ruimte dienden te hebben. Zo ook bij de bunkers van het hoofdkwartier M.A.A.201. Daarnaast, als soldaten desondanks in aanraking waren gekomen met gas, was er bij het hoofdkwartier een gasontsmettingsruimte, annex toilet/wasruimte. Er is echter nergens gas ingezet.
Complex Radarbunker V143
In de lucht- en zeeoorlog was het van belang informatie te verkrijgen over naderende vlieg- en vaartuigen. Bij vroegtijdig signaleren kon men het geschut, de luchtafweer en de jachtvliegtuigen alarmeren. Daartoe experimenteerde men met detectieapparaten. De radar was aan het begin van de oorlog alreeds operationeel en werd nog verder ontwikkeld. Er waren verschillende types geplaatst in Wijk a Zee, één ervan, de Mammoet, stond op een bunker van het type V143. Deze bunker en het ernaast gelegen Mannschappenonderkomen voor 28 personen van het type M151 worden bezichtigd. De ten zuiden gelegen 621 is ondergewerkt.
Onderstaand enkele foto’s van de radarbunker en de bijbehorende manschappen-onderkomens. Ze zijn tot 500 kilo bombestendig, wat afgelezen kan worden aan het St-teken (ständig). Alle bunkers hebben een 5XXX-nummer; deze nummering gold voor bunkers van de Festung IJmuiden (bijv. 5654).
Observatietoren
Op de overzichtsfoto hierboven is rechts een observatietoren zichtbaar. In de oorlog staken alleen de observatiegleuven en dak boven het zand uit. Hieronder de observatietoren en het interieur. Het vermoeden bestaat dat het een Heeres (landmacht) ontwerp is. Bij de Wassenaarse Slag staat een identieke. Deze toren wordt af en toe opengesteld.
Vf bunkers
Rondom liggen een aantal VF bunkers (verstärkt feldmässig), deze hebben een versterkte ruimte met gewapend-betonmuren tot 1 à 2 meter. Ze boden bescherming tegen geweervuur, granaten en lichte bommen. Vaak was aan deze bunkers een Tagesraum gebouwd van metselwerk, met een wat steviger betondak en ramen waar daglicht door naar binnen kon komen. De ramen waren verzonken en werden beschermd door een scherfmuur.
Onderkomen 5654 ligt in WN 63a, het betreft een bunker van het type Küver 451 A (küstenverteidigung). Een Tagesraum met versterkte binnenruimte (boven).
WN 63a heeft een aantal onderkomens type VF1a, waarvan één met een overdekte loopgraaf. Boven de hoofdingang van de bunker staan de resten van het bunker-nummer (5xxx (moet zijn 5655)).
Batterij Wijk
Batterij Wijk (optioneel, zelf bezoeken) bevindt zich in het noordelijke deel van het Seefront van IJmuiden. De achterliggende werken zijn verdwenen (Hoogovens) doch de Leitstand en de geschutbunkers zijn aanwezig. De Leitstand (M473a) is omgebouwd tot uitspanning en is beperkt toegankelijk, één geschutsbedding (671 SK) is open. De batterij had 4 stuks 15cm scheepsgeschut. De afstandsmeter stond in het bovenste deel van de Leitstand onder een betonnen dak, vanuit de stalen koepels werden waarnemingen gedaan. In het centrale deel was de rekenruimte.
Paasdal:
Communicatie was essentieel, in het Paasdal (minigolfbaan) ligt nog een telefoonknooppunt (optioneel, alleen te bekijken als golfbaan open is)
Bunkerdorp-Noord: kolen/keukenbunker:
Nabij het Bunkerdorp-Noord ligt een kolen-, cq. keukenbunker. De woononderkomens liggen wat verder en zijn momenteel alleen te duiden aan de hand van wat rechthoekige bulten in het duinlandschap. De keukenbunker wordt bekeken.
Wn122 (facultatief):
Het complex waarin de woonbunker met unieke teksten/afbeeldingen zich bevindt en een voorraad bunker, kan worden bezocht, doch om reden van de afstand wordt ze facultatief na de rondleiding aangeboden. Compleet met een overdekte loopgraaf van 50 meter naar een Tobruk.
Dünenberg: Flak
Op het hoge duin achter wooncomplex de Woeste Hoogte was een Flakbatterij tegen vliegtuigen. De beddingen liggen nu onder het zand. Deze zijn opgesteld in trapezevorm. De bijbehorende munitiebunker (Fl242) is via een particuliere ingang te bereiken. Kenmerkend zijn de ronde bogen tussen de compartimenten.
Restanten
In Wijk a Zee is veel afgebroken, maar een groot aantal bunkers (±70) ligt nog verborgen onder het zand. Somtijds liggen ze open, veelal zijn ze niet te betreden. Soms liggen ze ook te ver van Wijk a Zee af. Hierna volgen een aantal voorbeelden
Bunkerdetails:
De Duitse bunkers waren gestandaardiseerd, afhankelijk van de omstandigheden en de functie kon men putten uit allerlei ontwerpen. Zo komt men gelijke typen bunkers langs de gehele Atlantikwall tegen. Af en toe iets onderscheidend (SK ontwerp), wat de situatie soms vereiste. In de bunkers komt men ook allerlei standaard uitwerkingen tegen: nabijverdediging, dubbele stalen deuren, traliehekken, bunker-nummers, St-tekens, ontsnappingskokers met grind, enz Rond de bunkers en op de stranden had men drakentanden, asperges, tankmuren en – grachten, enz Bij de intro worden een aantal besproken, opdat men ze bij de buitenrondleiding kan herkennen.
Bij de aanvang van de rondleiding:
De Tweede Wereldoorlog kan vanuit onderscheidend perspectief worden beschouwd: chronologisch of thematisch.
Vanuit chronologisch standpunt wordt de ontwikkelingsgeschiedenis geschetst die uitmondde in het uitbreken van de oorlog in 1939. De kiem van de oorlog lag in het Frans/Duitse conflict van 1870, een strijd die door de Fransen werd verloren. Dezen zinden echter op revanche, hetgeen na decennia van politiek gekonkel resulteerde in het uitbreken van WOI (1914). Na vier jaar bittere strijd, zonder uitzicht op een spoedig einde, waren alle partijen oorlogsmoe. Duitsland haakte als eerste af en wilde een wapenstilstand. Dit werd opgevat als overgave en Duitsland, als onderliggende partij, moest opdraven voor de economische, sociale en politieke gevolgen. Deze waren dermate immens dat het land in een diepe crisis belandde. Op basis hiervan kon een volgende oorlog al worden voorspeld! De daaropvolgende politieke onrust in Duitsland en de diepe economische crisis was een ideale voedingsbodem voor de fascisten. Hitler, de leider (Führer), werd democratisch gekozen (1933), waarna hij alles totalitair omboog en zijn revanchegedachten kon gaan realiseren (vooral naar Frankrijk), alsmede zijn ideeën over de vorming van een groot lebensraum voor de Duitsers. In 1945 lag de droom, na miljoenen doden en een enorme schade, aan duigen.
Vanuit thematisch oogpunt wordt het verloop van WOII bij de inleiding- vanuit een speciaal gekozen perspectief beschouwd. Hier is het thema: Hitler, hoogmoed komt voor de val.
Over ons
Vrijwilligers
De rondleidingen worden uitgevoerd door vrijwilligers van de vereniging ‘Rondje Wijk aan Zee’. Ze beheren een aantal bunkers en trachten meer onder hun hoede te krijgen om verval te voorkomen. Naast het beheer wordt ook veel aandacht besteed aan herstel. Zo wordt een manschappenbunker met unieke tekeningen weer in oude ‘glorie’ teruggebracht. Daarbij heeft het staalbedrijf Tata een wezenlijke rol gespeeld, oa. door het leveren van een inbraakvrije staaldeur.
De vereniging
Vereniging Rondje Wijk aan Zee is opgericht in 2012 en bestaat uit een groep enthousiaste vrijwilligers die vinden dat er buiten het strand meer te zien en te doen is in Wijk aan Zee. Zij zetten twee wandelroutes uit, een rondom het dorp en een Dorpswandeling met historische foto’s.
Tijdens het wandelen valt er veel te leren en te zien. Onze omgeving is gevormd door de geschiedenis en door goed om je heen te kijken ontdek je de verborgen verhalen uit het verleden.
Er is naast de natuur veel historie te ontdekken: de Dorpsweide, de akkertjes en de specifieke flora als onderdeel van het Zeedorpenlandschap, de Middeleeuwse fundering van een Vuurbaak, de bunkers van de Vesting IJmuiden, het beeldenpark Een Zee van Staal, een Lunet uit 1800, de Dorpskerk en markante gebouwen uit 1900. Het wandelpad Rondje Wijk aan Zee wil deze bezienswaardigheden met elkaar verbinden. Een sportieve activiteit om ook buiten het strandseizoen te ondernemen.
De Vereniging stelt zich ten doel de wandelpaden en de B hun beheer zijnde bunkers te onderhouden. Elke 1e zondag van de maand van mei t/m oktober worden er muziekvoorstellingen in de Dorpskerk georganiseerd en zijn de bunkers langs de route geopend. Daarnaast worden er regelmatig excursies met gidsen georganiseerd. Meer informatie is te vinden op www.rondjewijkaanzee.nl en Facebook.